محله امامزاده یحیی¨ع دیگر آن محله قدیمی شهر نیست.حتی با 2ـ3 سال قبل هم کلی تفاوت کرده است. اگر تا چند سال قبل سری به این محله قدیمی می‌زدی، هنوز می‌شد ردپایی از معماری و زندگی شهروندی تهران قدیم را پیدا کرد. اما این روزها تنها وجه تشابه این محله با گذشته‌های دور همان امامزاده محله است.
قدمت امامزاده‌یحیی¨ع که نسب او به امام زین‌العابدین¨ع با گنبد خشتی و هشت ضلعی به قرن هفتم هجری می‌رسد و شاید تنها بنایی باشد در این محله که کمتر مورد تعرض قرار گرفته است. بسیاری از خانه‌های قدیمی بافت تاریخی و قاجاری محله امامزاده یحیی تخریب شده و خیلی‌های دیگر خالی از سکنه هستند.
دیگر از آن ساکنان مذهبی خبری نیست.حالا برخی خانه‌ها مهاجرنشین شده‌اند و برخی دیگر کارگاه. حتی طرح توسعه شامل حال این محله نیز می‌شود. خیلی از خانه‌ها با هم تجمیع و به پاساژ تبدیل شده‌اند و خیلی‌های دیگر تخریب و به جای آنها پارک ساخته می‌شود؛ مانند بوستان شیرازی با مساحت 4 هزار مترمربع که در حال ساخت برای اهالی محله امامزاده یحیی است.
اما تک بناهایی هم هستند که یا به دلیل آنکه در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند و یا اینکه دارای ارزش معماری هستند قرار است حفظ و بازسازی شود. مهم‌ترین نمونه‌اش هم سرای کاظمی است که سوژه این هفته شده است. سرای کاظمی که در روزگار دور منزل مسکونی میرزا سیدکاظم خان مستوفی، وزیر دواب ¨مستوفی اصطبل عهد قجر بود، درست روبروی بقعه امامزاده یحیی قرار دارد.
البته اگر این روزها به آن بنگرید چیزی جز تلی از خاک نمی‌بینید. چرا که در جریان عملیات مرمت، قسمت‌های الحاقی این بنا تخریب شده است. حالا برای آنکه بتوان ساختمان اصلی را دید، باید از خرابه‌ها گذشت و از دری کوچک وارد شد تا به بخش اول حیاط بیرونی رسید و از آن مسیر وارد حیاط‌های اندرونی شد.
منزل مسکونی میرزا کاظم‌خان آنقدر بزرگ بود که به مرور توسط همسایگان مورد تعرض قرار گرفت. بخش‌هایی از بیرونی و حیاط خانه کم‌کم کوچک شدند، اما با این حال هنوز هم عظمت دارد و دیدنی است. از شاخصه‌های مهم این خانه ارسی‌های چوبی با شیشه‌های هفت‌رنگی است که بیشتر نقش‌های گل و مرغ دارند.
نمونه‌های زیادی از نقاشی‌های پشت شیشه در ارسی‌های این خانه وجود دارد. هرچند بخش‌های زیادی از تالار پاییزه و تابستانی ساختمان و البته شاه‌نشین آن تخریب شده، اما آنچه باقیمانده نیز حکایت از ذوق معماران و هنرمندانی دارد که در زمان قاجار می‌زیستند.
مرمت آغاز می‌شود
این خانه در سال 1385 توسط یکی از پیمانکاران مرمت شهرداری منطقه 12 شناسایی و به شهردار وقت پیشنهاد خرید آن ارائه می‌شود. سرانجام با بازسازی بنا موافقت شده و به تملک شهرداری در می‌آید. شهرداری منطقه 12 نیز با هماهنگی و نظارت سازمان میراث فرهنگی استان تهران عملیات مرمت این بنای قاجاری را از اردیبهشت 1386 آغاز و سعی می‌کند این بنا را که تقریباً به تلی از خاک تبدیل شده بود، دوباره به نگینی در محله امامزاده‌یحیی¨ع تبدیل کند.
مهندس مجید عبدالرضایی، مدیر فنی عمران ترافیک ناحیه 2 شهرداری منطقه با بیان اینکه مرمت سرای کاظمی زیرنظر مدیریت بافت تاریخی شهرداری منطقه در حال انجام است، می‌گوید: «سرای کاظمی و حمام نواب از پروژه‌های مرمتی ناحیه 2 هستند که در صورت اتمام پروژه بار فرهنگی ناحیه را افزایش خواهند داد.»
به گفته او از سرای کاظمی قبل از مرمت به عنوان انبار و کارگاهی برای ساخت و مونتاژ قطعات ساعت استفاده می‌شده است. عبدالرضایی توضیح می‌دهد: « مرمت سرای کاظمی مدتی طول خواهد کشید، ولی بازسازی حمام نواب تا آخر امسال به پایان می‌رسد.» وی کاربری احتمالی سرای کاظمی را خانه فرهنگ محله یا فرهنگسرا می‌داند و می‌گوید: «هنوز پیش‌بینی برای کاربری این بنا خیلی زود است چرا که باید صبر کنیم تا مرمت آن به طور کامل تمام شود.»
همشهری محله - 12
